Bilge Sokrates Hayatı ve Sözleri

"Ölümden korkma; doğru ve erdemli yaşamak, ölümden daha değerlidir." 
-Sokrates

Sokrates Kimdir?

Sokrates M.Ö 469 yılında doğmuştur. Doğum yeri Atina'dır. Yazılı bir eseri yoktur. Onun fikirleri, hayata ve ölüme dair söyledikleri, öğrencisi Platon (Eflatun) tarafından kaleme alınan diyaloglarda görülür.

Sokrates, Ahlak Felsefesinin kurucusu sayılmıştır. O sadece dünyevi ahlak değil, ilahi ahlak üzerinde de durmuştur. Onun ahlak anlayışının temelinde, insanı kötülüğe iten sebeplerin kaldırılması yatar ve insan aklının doğayı tam olarak keşfetmesi, içsel olarak yani kendi ruhunu tanıyarak mümkün olmaktadır. Yani Sokrates, insan ruhunu felsefenin konusu yapmıştır.

Sokrates, insanın hayattaki amacını mutlu olmak olarak tanımlamıştır. Bu da insanın kendi iç dünyasını sorgulamasıyla mümkün olmaktadır. Bir insanda olması gereken en büyük değerin, erdem olduğunu söylemiştir. Ona göre "Erdem", Tanrı'ya boyun eğmektir.

Sokrates'in Hayatı ve Felsefesi

Sokrates çevresindeki dostlarını, ruhları ve bedenleri güzel olan gençler arasından seçmiştir. Ona göre ruhsal güzellik, bedene ve yüze yansımaktadır. Hayatı boyunca dürüst ve açık sözlü olmuştur. Atina meydanlarında, toplanma mekanlarında gezerek insanlara sorular sormuş ve onların kendi yaşamlarını sorgulamalarını istemiştir.

Kendinden önceki astronomi, fizik ve doğa felsefelerini dogmatik ve yararsız görmüştür. Sanat, siyaset, eğitim, adalet gibi birçok konuda insanlarla alaycı bir şekilde tartışarak onların düşünmesini sağlamıştır. Bu yönüyle Antik Yunan'ın en büyük düşünürlerinden biri olarak kabul edilmiştir.

Sokrates'in Mahkeme ve Ölümü

Atina Mahkemesi, Sokrates'i devletin tanrılarına inanmamak ve Atina'nın gençlerine zararlı fikirler aşılamak gerekçesiyle yargılamış ve ölümüne kadar mahkum etmiştir. Mahkeme kararını açıkladığında Sokrates şunları söylemiştir:

"Artık yollarımız ayrılıyor. Ben ölmeye, siz yaşamaya. Hangisi daha iyi? İşte bunu Tanrı'dan başkası bilemez."

Öğrencisi Eflatun, onun son günlerini "Phaidon" adlı eserinde duygusal bir şekilde anlatmıştır. İdam günü, Sokrates öğrencilere dönerek doğru yoldan ayrılmamaları için tavsiyeler vermiştir. Zehri içerken eşinin ağladığını duyduğunda:

"Ne yani? Suçlu yere öldürülsem daha mı iyi olacaktı?"

demiştir. Ardından dostlarına dönerek:

"Ne yapıyorsunuz? Kendinize gelin, metin olun. Bu iş dünyada ne benimle başladı, ne de benimle bitecek. Hak ve hakikati günlük kaygılarınızın üstünde tutanları, daima benim akıbetim kovalayacak…"

Ve 70 yaşında bu bilge adam hayata gözlerini yummuştur.

Sokrates'in Ünlü Sözleri

• "Bildiğim tek şey, hiçbir şey bilmediğimdir."

• "Değersiz insanlar sadece yemek ve içmek için yaşarlar, değerli insanlar ise sadece yaşamak için yer ve içerler."

• "Sorgulanmamış bir hayat, hayat değildir."

• "Güçlü beyinler fikirleri tartışır, vasat beyinler olayları tartışır, zayıf beyinler insanları tartışır."

• "Aklınızda olanları hayata geçirecek kadar yüreğiniz yoksa, ömrünüz cesaretli insanların dedikodularını yapmakla geçer."

• "Endişelerinizden kurtulmak istiyorsanız, yaşamaktan en çok korktuğunuz şeyin bir gün başınıza geleceğini kabul edin."

Sokrates, savunmasını şöyle noktalamıştır:

"İnsanları öldürerek, yaşadığınız kötü hayatın kınanmasından kurtulacağınızı sanıyorsanız yanılıyorsunuz. En kolay ve en asil yol başkalarını susturmak değil, kendinizi mümkün olduğunca iyileştirmektir. İster bu yaşamda olsun ister ölümden sonra, iyi bir insanın başına hiçbir kötülük gelemez."

Sokrates'in Üçlü Filtre Testi

Bir gün Sokrates, bir tanıdığıyla sohbet ederken ona şöyle demiştir:

"Bana bir şey söylemeden önce, söylediğinin üç filtreyi geçip geçmediğine bak. Buna 'Üçlü Filtre Testi' denir."

Birinci filtre: Gerçek filtresi – Söylediğin şey gerçekten doğru mu?
İkinci filtre: İyilik filtresi – Söylediğin şey iyi bir şey mi?
Üçüncü filtre: İşe yararlılık filtresi – Söylediğin şey benim işime yarayacak mı?

Sokrates, doğru olmayan, kötü ve faydasız bilgiyi paylaşmanın anlamsız olduğunu öğütlemiştir.